Хүчний арга
Нэгэн компани өөрийн менежерээ ханган нийлүүлэгчтэй уулзуулахаар явахдаа халаасанд нь диктафон хийж явуулдаг байжээ. Энэ нь менежерээ замд нь ажиллаад, таван цаас унагах боломгүй болгох гэж тэр шүү дээ. Гэтэл ийм нөхцөлд менежерүүд нь унагаж байдаг нь сонирхолтой. Жишээлэхэд менежер нь “ Манайх тэдээр авахад бэлэн байна” гэж чанга хэлэх мөртлөө цаасан дээр “Илүүг нэхээрэй” гэж бичнэ. Нийлүүлэгчид бүтээгдэхүүнээ борлуулахын тулд түүс болж байдаг болохоор менежерийн аясаар “Арай л бага байна даа төд хүртэл нэмэх хэргэтэй“ гэж хэлэнгээ “унацаа яаж хуваах юм бэ” хэмээн цаасан дээр бичдэг..... гэх мэт. Өрнөдийн зарим компани ийм “ажиллагчид”-тай тэмцэхийн тулд ажилд орж буй хүний худал ярьж буйг мэдрэх төхөөрөмжөөр шалгах, албан хаагчдынхаа утасны яриаг чагнах, өрөөнд нь нууц үзлэг хийх гэх мэтийн хүчний арга хэмжээ авдаг. Гэвч энэ арга дангаараа үр дүн багатай байдаг төдийгүй илэрсэн нөхцөлд компанийн дотор үл итгэлцлийн уур амьсгал бүрдүүлэх аюултай.
Баримтжуулах арга
Менежерүүд гарцаагүй барилдсан үед “мэдээгүй“, “хэлээгүй”, “гэнэдчихлээ” гэж хэлэх боломж бага болохоор тасралтгүй “ажиллаж“, “унагаж” байдаг. Авилгач гэсэн шошго зүүгээд тойрохоо зуруулаад гүйж байснаас учир мэдэхгүй “дүнхүү” гэж хэлүүлээд ажлаа хийж байсан нь дээр. Харин ийм төрлийн “сэргэлэн нөхөд”-тэй тэмцэхийн тулд авилга авах, унац ихтэй албан тушаалуудтай холбоотой бүх стандарт ажлуудын дарааллыг цаасан дээр нэг бүрчлэн тэмдэглэж буулгах арга хэрэглэдэг. Жишээлэхэд хангамж хариуцсан менежер тодорхой аргачлалын дагуу сонгон авсан нэлээд хэдэн тооны нийлүүлэгчдийн бүтээгдэхүүний үнийн дүнгийн талаар дүн шинжилгээ хийж, зах зээлийн дундаж үнийг тогтоогоод, дараа нь хэнээс бараа авахаа тодорхойлох ёстой. Улмаар ихээхэн хэмжээний бүтээгдэхүүн авах үедээ заавал үндэслэлийг нь бичнэ. Тухайн компани манайд ийм ийм ашигтай нөхцөл, нэмэлт үйлчилгээ үзүүлэх болохоор бүтээгдэхүүнийг зах зээлийн дунджаас гурван хувь илүү үнээр авсан гэх мэт. Энэ мэтээр үйлдэл болгоныг баримтжуулж өгөх нь хэрэгтэй үед шалгах боломж бүрдүүлдэг. Өрнөдийн бизнесийн салбаруудад өөрийн гэсэн ёс суртахууны мөрдлөг бий. Тухайлбал АНУ –ын рекламын менежерийн мөрдөх зарчим, ханган нийлүүлэгчийн зарчим гэж байдаг. Тэнд ”Бусад этгэдүүдийн өмнө үүрэг хүлээх эсвэл өөрийн ажил олгогчийн ашиг сонирхолтой зөрчилдөхөд хүргэж болзошгүй бэлэг өгч, авч болохгүй. Нэг компаниас жилдээ 25 доллараас илүү үнэтэй бэлэг авч болохгүй“ гэх мэт олон зүйл байдаг. Эдгээр зарчим, мөрдлөгүүдийг салбар тус бүрийн олон нийтийн байгууллагад боловсруулсан байдаг.
Мониторингийн арга
Компанийн нэрийн өмнөөс хийж байгаа бүх үйлдлийг баримтжуулах нь гадны хяналтгүй үед хааяа цаасны дэмий үрлэг болж хувирах тохиолдол бий. Том компаниудын захирал, эсвэл эздэд худалдан авч байгаа бүх зүйлийн нарийн ширийнийг ойлгож мэдэх боломж тэр болгон гардаггүй. Харин марктенгийн албандаа улиралд нэг удаа ханган нийлүүлэгчдийн санал болгосон үнийн шинжилгээ хийгээд, гарсан тоог үндэслэн нийлүүлэлт хариуцсан хүмүүсийн гэрээнд шалгалт өгөөд байж чадна. Гэхдээ энд авсан, эсвэл авах гэж байгаа барааны чанарыг тодорхойлох нь нилээд ээдрээтэй асуудал байдгийг анхаарах хэрэгтэй. Ялангуяа бүтээгдэхүүний чанарын үнэлгээ нь субьект байдаг салбарууд дээр тун ярвигтай болдог. Компьютер техник хангамжийн шинэ техник технологи нэвтрүүлэхийг шаардах, рекламны менежер илүү үр ашигтай сурталчилгаа хийж туршихийг санал болгох гэх мэт. Яагаад? Өөрт унац ихтэй болоод тэр үү, эсвэл үнэхээр шилдэг нь үү? Тус салбарт ажилладаг компаниудын хувьд тухайн байгууллагын гишүүн байж, улмаар заагдсан мөрдлөгүүдийг өдөр тутмын болгох ажиллагаа явуулах лиценз авах нэг нөхцөл болж байдаг.
Эрх мэдлийг тараан хувиарлах арга
Зарим компиануд их “ажилладаг” ажилтнуудынхаа хүслийг бага ч гэсэн хориглохын тулд шийдвэр гарган, төвийн хэд хэдэн газар тараадаг. Тухайлбал нийлүүлэлт хариуцсан ажилтан зөвхөн худалдан авах ба үнийн талаар тохиролцоно. Маркетингийн алба нийлүүлэлтийн нөхцлийн талаар тохиролцоод, гэрээндээ хэд хэдэн албадын дарга нар гарын үсэг зурсны дараагаар эцсийн гарын үсгийг захирлын орлогч тавьснаар гэрээ хэрэгжиж эхэлнэ. Гэхдээ энэ мэтээр хүнд сурталжуулах нь компанийн бизнесийн ажлыг сааруулахаас өөр ямар нэгэн үр дүн үзүүлэхгүй байх нь олонтаа. Учир нь ийм нөхцөлд албан хаагчид үгсэн, “таван цаас унагах” үйл явцыг шат дараалсан, хамт олны хүрээнд хүртэл өргөжүүлж чаддаг.
Тендерийн арга
Өнөөдөр манай нөхцөлд хамгийн унацтай бизнес бол тендер гэхэд хэтрүүлэг болохгүй. Элдэв төрлийн тендер олноор зарагдаж, компаниуд нэг нэгнээсээ хямд үнэ санал болгон уралддаг. Гэвч цаагуураа аль нэг хариуцлагатай ажилтан нь нэгэн компаниас багагүй хэмжээний мөнгө аваад шууд сонгох нь цөөнгүй. Шударгаар сонгосон байлаа ч ялсан компани тендер зохион байгуулагчдад тодорхой хэмжээний “ зоос “ атгуулахгүй бол дараагийн удаа тендерт ялах нь бүү хэл, огт оролцохгүй ч байж магадгүй гэсэн бичигдээгүй хууль байдаг.
Сэдэлт хийх арга
Хэрэв нарийн мэргэжлийн туршлагатай албан хаагч сард ердөө 50 мянган төгрөгийн цалин цалин аваад ажиллаад байгаа бол тэнэг, эсвэл ямар нэг “хор найруулж“ байгаа гэсэн үг. Ийм цалингаар гэр бүлээ тэжээнэ гэдэг байж болшгүй зүйл болохоор эрүүл саруул л бол ямар ч хүнд байдлыг сайжруулах нэмэлт сэдэлт олох нь гарцаагүй. Тэгэхээр чадварлаг ажилтанд сарын 50 мянган төгрөг санал болгоод, хөдөлмөрийг нь хямдхан худалдаад авчихлаа гэж бодож байгаа дарга үнэн хэрэгтээ том алдаж байгаа юм. Хүн албан тушаалаа үнэлэхгүй, цалиндаа сэтгэл хангалуун байх хэцүү. Байдлыг сайжруулах өөр зөвшөөрөгдсөн боломж байхгүй болохоор л “унац хайж“, “ажиллаж” эхэлдэг нь ойлгомжтой. Тиймээс хүн албан тушаалаараа бахархдаг, сэтгэл хангалуун, зөвшөөрөгдсөн аргаар орлогоо нэмэгдүүлэх боломжтой байх ёстой. Тиймээс бизнесийн нэгжээр удирдах аргыг судлаад үзэхэд илүүдэхгүй. Энэ онол ёсоор компанийн алба тус бүрийг өөрийн компанийн дотоод зах зээлд бараа үйлчилгээ нийлүүлдэг бие даасан нэгж гэж үздэг. Зарим нэгжүүд компанийн үндсэн ашгийг олдог болохоор орлогын төв болдог. Харин зарим нь орлого оруудаггүй ч зайлшгүй шаардлагатай үйлчилгээ үзүүлдэг зарлагын төвүүд байдаг. Улмаар бизнес нэгж бүрийн үр ашгийг үнэлэх систем, компанийн бусад нэгжүүдэд үзүүлэх үйлчилгээний үнэлгээг боловсруулан гаргаж өгдөг. Ингэхэд жишээлбэл хангамж хариуцсан хэлтэс нь худалдан авахад зориулагдсан мөнгөө хэмнээд, хожим үлдсэн мөнгөө ажилтнуудаа урамшуулахад зарцуулах бүрэн эрхтэй болж таарна. Үүний сацуу өөрийн компанийг дотоод зах зээлээс шахахгүйн тулд өөрийн үзүүлж байгаа үйлчилгээг чанаржуулахад анхаарах хэрэгтэй. Гэхдээ энэ нь хамгийн ерөнхий бүдүүвч бөгөөд компани өөрийн онцлогт нийцсэн нарийн тохиргоо хийх хэрэгтэй юм.
Нэгэн компани өөрийн менежерээ ханган нийлүүлэгчтэй уулзуулахаар явахдаа халаасанд нь диктафон хийж явуулдаг байжээ. Энэ нь менежерээ замд нь ажиллаад, таван цаас унагах боломгүй болгох гэж тэр шүү дээ. Гэтэл ийм нөхцөлд менежерүүд нь унагаж байдаг нь сонирхолтой. Жишээлэхэд менежер нь “ Манайх тэдээр авахад бэлэн байна” гэж чанга хэлэх мөртлөө цаасан дээр “Илүүг нэхээрэй” гэж бичнэ. Нийлүүлэгчид бүтээгдэхүүнээ борлуулахын тулд түүс болж байдаг болохоор менежерийн аясаар “Арай л бага байна даа төд хүртэл нэмэх хэргэтэй“ гэж хэлэнгээ “унацаа яаж хуваах юм бэ” хэмээн цаасан дээр бичдэг..... гэх мэт. Өрнөдийн зарим компани ийм “ажиллагчид”-тай тэмцэхийн тулд ажилд орж буй хүний худал ярьж буйг мэдрэх төхөөрөмжөөр шалгах, албан хаагчдынхаа утасны яриаг чагнах, өрөөнд нь нууц үзлэг хийх гэх мэтийн хүчний арга хэмжээ авдаг. Гэвч энэ арга дангаараа үр дүн багатай байдаг төдийгүй илэрсэн нөхцөлд компанийн дотор үл итгэлцлийн уур амьсгал бүрдүүлэх аюултай.
Баримтжуулах арга
Менежерүүд гарцаагүй барилдсан үед “мэдээгүй“, “хэлээгүй”, “гэнэдчихлээ” гэж хэлэх боломж бага болохоор тасралтгүй “ажиллаж“, “унагаж” байдаг. Авилгач гэсэн шошго зүүгээд тойрохоо зуруулаад гүйж байснаас учир мэдэхгүй “дүнхүү” гэж хэлүүлээд ажлаа хийж байсан нь дээр. Харин ийм төрлийн “сэргэлэн нөхөд”-тэй тэмцэхийн тулд авилга авах, унац ихтэй албан тушаалуудтай холбоотой бүх стандарт ажлуудын дарааллыг цаасан дээр нэг бүрчлэн тэмдэглэж буулгах арга хэрэглэдэг. Жишээлэхэд хангамж хариуцсан менежер тодорхой аргачлалын дагуу сонгон авсан нэлээд хэдэн тооны нийлүүлэгчдийн бүтээгдэхүүний үнийн дүнгийн талаар дүн шинжилгээ хийж, зах зээлийн дундаж үнийг тогтоогоод, дараа нь хэнээс бараа авахаа тодорхойлох ёстой. Улмаар ихээхэн хэмжээний бүтээгдэхүүн авах үедээ заавал үндэслэлийг нь бичнэ. Тухайн компани манайд ийм ийм ашигтай нөхцөл, нэмэлт үйлчилгээ үзүүлэх болохоор бүтээгдэхүүнийг зах зээлийн дунджаас гурван хувь илүү үнээр авсан гэх мэт. Энэ мэтээр үйлдэл болгоныг баримтжуулж өгөх нь хэрэгтэй үед шалгах боломж бүрдүүлдэг. Өрнөдийн бизнесийн салбаруудад өөрийн гэсэн ёс суртахууны мөрдлөг бий. Тухайлбал АНУ –ын рекламын менежерийн мөрдөх зарчим, ханган нийлүүлэгчийн зарчим гэж байдаг. Тэнд ”Бусад этгэдүүдийн өмнө үүрэг хүлээх эсвэл өөрийн ажил олгогчийн ашиг сонирхолтой зөрчилдөхөд хүргэж болзошгүй бэлэг өгч, авч болохгүй. Нэг компаниас жилдээ 25 доллараас илүү үнэтэй бэлэг авч болохгүй“ гэх мэт олон зүйл байдаг. Эдгээр зарчим, мөрдлөгүүдийг салбар тус бүрийн олон нийтийн байгууллагад боловсруулсан байдаг.
Мониторингийн арга
Компанийн нэрийн өмнөөс хийж байгаа бүх үйлдлийг баримтжуулах нь гадны хяналтгүй үед хааяа цаасны дэмий үрлэг болж хувирах тохиолдол бий. Том компаниудын захирал, эсвэл эздэд худалдан авч байгаа бүх зүйлийн нарийн ширийнийг ойлгож мэдэх боломж тэр болгон гардаггүй. Харин марктенгийн албандаа улиралд нэг удаа ханган нийлүүлэгчдийн санал болгосон үнийн шинжилгээ хийгээд, гарсан тоог үндэслэн нийлүүлэлт хариуцсан хүмүүсийн гэрээнд шалгалт өгөөд байж чадна. Гэхдээ энд авсан, эсвэл авах гэж байгаа барааны чанарыг тодорхойлох нь нилээд ээдрээтэй асуудал байдгийг анхаарах хэрэгтэй. Ялангуяа бүтээгдэхүүний чанарын үнэлгээ нь субьект байдаг салбарууд дээр тун ярвигтай болдог. Компьютер техник хангамжийн шинэ техник технологи нэвтрүүлэхийг шаардах, рекламны менежер илүү үр ашигтай сурталчилгаа хийж туршихийг санал болгох гэх мэт. Яагаад? Өөрт унац ихтэй болоод тэр үү, эсвэл үнэхээр шилдэг нь үү? Тус салбарт ажилладаг компаниудын хувьд тухайн байгууллагын гишүүн байж, улмаар заагдсан мөрдлөгүүдийг өдөр тутмын болгох ажиллагаа явуулах лиценз авах нэг нөхцөл болж байдаг.
Эрх мэдлийг тараан хувиарлах арга
Зарим компиануд их “ажилладаг” ажилтнуудынхаа хүслийг бага ч гэсэн хориглохын тулд шийдвэр гарган, төвийн хэд хэдэн газар тараадаг. Тухайлбал нийлүүлэлт хариуцсан ажилтан зөвхөн худалдан авах ба үнийн талаар тохиролцоно. Маркетингийн алба нийлүүлэлтийн нөхцлийн талаар тохиролцоод, гэрээндээ хэд хэдэн албадын дарга нар гарын үсэг зурсны дараагаар эцсийн гарын үсгийг захирлын орлогч тавьснаар гэрээ хэрэгжиж эхэлнэ. Гэхдээ энэ мэтээр хүнд сурталжуулах нь компанийн бизнесийн ажлыг сааруулахаас өөр ямар нэгэн үр дүн үзүүлэхгүй байх нь олонтаа. Учир нь ийм нөхцөлд албан хаагчид үгсэн, “таван цаас унагах” үйл явцыг шат дараалсан, хамт олны хүрээнд хүртэл өргөжүүлж чаддаг.
Тендерийн арга
Өнөөдөр манай нөхцөлд хамгийн унацтай бизнес бол тендер гэхэд хэтрүүлэг болохгүй. Элдэв төрлийн тендер олноор зарагдаж, компаниуд нэг нэгнээсээ хямд үнэ санал болгон уралддаг. Гэвч цаагуураа аль нэг хариуцлагатай ажилтан нь нэгэн компаниас багагүй хэмжээний мөнгө аваад шууд сонгох нь цөөнгүй. Шударгаар сонгосон байлаа ч ялсан компани тендер зохион байгуулагчдад тодорхой хэмжээний “ зоос “ атгуулахгүй бол дараагийн удаа тендерт ялах нь бүү хэл, огт оролцохгүй ч байж магадгүй гэсэн бичигдээгүй хууль байдаг.
Сэдэлт хийх арга
Хэрэв нарийн мэргэжлийн туршлагатай албан хаагч сард ердөө 50 мянган төгрөгийн цалин цалин аваад ажиллаад байгаа бол тэнэг, эсвэл ямар нэг “хор найруулж“ байгаа гэсэн үг. Ийм цалингаар гэр бүлээ тэжээнэ гэдэг байж болшгүй зүйл болохоор эрүүл саруул л бол ямар ч хүнд байдлыг сайжруулах нэмэлт сэдэлт олох нь гарцаагүй. Тэгэхээр чадварлаг ажилтанд сарын 50 мянган төгрөг санал болгоод, хөдөлмөрийг нь хямдхан худалдаад авчихлаа гэж бодож байгаа дарга үнэн хэрэгтээ том алдаж байгаа юм. Хүн албан тушаалаа үнэлэхгүй, цалиндаа сэтгэл хангалуун байх хэцүү. Байдлыг сайжруулах өөр зөвшөөрөгдсөн боломж байхгүй болохоор л “унац хайж“, “ажиллаж” эхэлдэг нь ойлгомжтой. Тиймээс хүн албан тушаалаараа бахархдаг, сэтгэл хангалуун, зөвшөөрөгдсөн аргаар орлогоо нэмэгдүүлэх боломжтой байх ёстой. Тиймээс бизнесийн нэгжээр удирдах аргыг судлаад үзэхэд илүүдэхгүй. Энэ онол ёсоор компанийн алба тус бүрийг өөрийн компанийн дотоод зах зээлд бараа үйлчилгээ нийлүүлдэг бие даасан нэгж гэж үздэг. Зарим нэгжүүд компанийн үндсэн ашгийг олдог болохоор орлогын төв болдог. Харин зарим нь орлого оруудаггүй ч зайлшгүй шаардлагатай үйлчилгээ үзүүлдэг зарлагын төвүүд байдаг. Улмаар бизнес нэгж бүрийн үр ашгийг үнэлэх систем, компанийн бусад нэгжүүдэд үзүүлэх үйлчилгээний үнэлгээг боловсруулан гаргаж өгдөг. Ингэхэд жишээлбэл хангамж хариуцсан хэлтэс нь худалдан авахад зориулагдсан мөнгөө хэмнээд, хожим үлдсэн мөнгөө ажилтнуудаа урамшуулахад зарцуулах бүрэн эрхтэй болж таарна. Үүний сацуу өөрийн компанийг дотоод зах зээлээс шахахгүйн тулд өөрийн үзүүлж байгаа үйлчилгээг чанаржуулахад анхаарах хэрэгтэй. Гэхдээ энэ нь хамгийн ерөнхий бүдүүвч бөгөөд компани өөрийн онцлогт нийцсэн нарийн тохиргоо хийх хэрэгтэй юм.
Эх сурвалж: Лектор төв
No comments:
Post a Comment